Jak dbać o liny - kompendium
Lina to jeden z kluczowych elementów, każdego kto wspina się w górach lub skałach. Niewątpliwie trzeba się z nią obchodzić bardzo starannie- to sprzęt, od którego zależy Twoje życie. Pewność jej niezawodności pomoże Ci skoncentrować się na wspinaczkowym wyzwaniu.
Poniższe kompendium przygotowane przez ekspertów jest podzielone jest na cztery zagadnienia w odpowiedzi na typowe pytania, które otrzymujemy, na temat konserwacji i prawidłowego przechowywania oraz dbania o linę.
Część 1: Kiedy powinieneś wycofać swoją linę z użytkowania?
Część 2: Jak poprawnie skrócić/przeciąć linę?
Część 3: Jak prać/czyścić linę?
Część 4: Przechowywanie i obchodzenie się z liną.
1.1 Przybliżony czas użytkowania liny w zależności od intensywności jej użytkowania
Poniższa tabela zawiera pewne sugestie, jak długo lina może być użytkowana w zależności od intensywności jej stosowania. Jeśli nie masz pewności, ile lat ma Twoja lina, sprawdź rok produkcji, powinien być na banderolkach na końcach liny, a także na metryczce liny na opakowaniu. To ostatnie może być trudne, bo kto przechowuje tyle lat opakowanie. Daty blakną z biegiem czasu, dlatego zalecamy zapisanie daty zakupu w celach informacyjnych. W ostateczności można odciąć końcówkę liny i sprawdzić taśmę kontrolną którą producent wplata do rdzenia liny.
Sugestie producenta dotyczące żywotności liny zależne od intensywności użytkowania są następujące:
| Częstotliwość użytkowania liny | Przybliżona żywotność |
| Nieużywana | Do 10 lat |
| Używana 2 razy w roku | Do 7 lat |
| Używana raz w miesiącu | Do 5 lat |
| Używana kilka razy w miesiącu | Do 3 lat |
| Używana w każdy weekend | Do roku |
| Używana codziennie | Poniżej roku |
1.2 Przed użyciem zawsze sprawdź linę dotykowo i wzrokowo.
Liny należy regularnie sprawdzać przed każdym użyciem. W tym celu najlepiej przesuwać linę przez palce dłoni szukając oznak uszkodzenia takich jak:
- widocznych przetarć i przecięć;
- miejsc, w których lina ma znacznie inną średnicę;
- odcinków, w których lina wydaje się sztywna lub bardzo miękka;
- plam i odbarwień w strukturze oplotu;
- miejsc, w których oplot jest uszkodzony, a rdzeń liny jest widoczny.
Jeśli którekolwiek z tych uszkodzeń znajduje się bliżej środka liny, może czas ją wycofać.
Uszkodzenia znajdujące się na końcach możesz odciąć- skróci to linę, ale wciąż będzie nadawała się do użytku. Jak to zrobić? Dowiesz się w części 2: Jak poprawnie skrócić/ przeciąć linę.
Uwaga: Odcinki liny zmechacone lub lekko „puszyste”, często wynikają z użytkowania, ale należy je zawsze ocenić wzrokowo i dotykowo, czy nie zapowiadają początku uszkodzenia.
1.3 Test spójności liny i sprężystości
Innym sposobem sprawdzenia, czy lina zachowuje się tak, jak powinna, jest składanie liny w pętlę. Jeśli zachowuje kształt oczka i lekko sprężynuje, to wszystko jest z nią w porządku. Jeśli liny w oczku zbliżają się do siebie, a samo oczko ma niewielki prześwit, struktura liny jest mocno naruszona i nie powinniśmy takiej liny dalej używać.
Ta sama zasada sprawdzania dotyczy elastyczności. Wyobraź sobie, że lina podczas pracy przypomina sprężynę- jeśli ta sprężystość jest minimalna, to lina kwalifikuje się do wymiany.
Podstawowe zasady i wskazówki.
Narażenie liny na działanie oparów kwasu, może wystąpić, jeśli przechowujemy lub wozimy ją w bagażniku samochodu, w którym fabrycznie zainstalowany jest akumulator. Tak sytuacja jest potencjalnie groźna i dyskwalifikuje linę z dalszego użytkowania. Uszkodzenia spowodowane kwasem lub jego oparami są niewidoczne, dlatego należy unikać tego kłopotliwego towarzystwa dla naszej liny.
Jeśli wspinasz się intensywnie i lina „wyłapuje” loty ze współczynnikiem odpadnięcia powyżej 1, to bardzo prawdopodobne, że w najbliżej przyszłości będziesz musiał się z nią rozstać.
Liny są testowane przy pomocy kontrolowanego odpadnięcia ze współczynnikiem 1.7. Na podstawie uzyskanych wyników otrzymują parametr tzw. liczby testowych odpadnięć. Warto pamiętać, że to wartości laboratoryjne. Jeśli lina jest stara lub mocno zużyta, margines bezpiecznego użytkowania staję się minimalny. Często przesztywnianie asekuracji poprzez zbyt krótkie ekspresy, duże ilości zjazdów zmniejszają drastycznie trwałość liny. No i wreszcie naturalni wrogowie - ostre krawędzie, szorstka skała to czynniki zmniejszające czas użytkowania liny.
Część 2: Jak poprawnie skrócić/przeciąć linę?
Jak pisałem powyżej, uszkodzenie liny nie zawsze oznacza, że należy ją wycofać z użytkowania. Jedną z metod, jest usunięcie uszkodzonego fragmentu liny. To czynność łatwiejsza, niż możesz sobie wyobrazić.
- Po pierwsze sprawdź, czy lina rzeczywiście wymaga przecięcia/skrócenia. Jeśli uszkodzenie jest blisko środka liny pojedynczej, to zawsze możesz po odcięciu uszkodzonego fragmentu nadal jej używać na krótszych wspinaczkowych wyzwaniach, np. na sztucznej ścianie z zachowaniem marginesu bezpiecznej długości i koniecznie z węzłem na jej końcu. Jeśli to lina połówkowa, powinna zostać wycofana z użytkowania.
- Przygotuj odpowiednie narzędzia- potrzebujesz: noża termicznego/ostrego noża (np. do tapet); taśmy np. do oklejania palców lub izolacyjnej; zapalniczki; pisaka przeznaczonego do opisywania lin.
- Po sprawdzeniu stanu liny (jak to zrobić możesz sprawdzić w części 1.2 Przed użyciem zawsze sprawdź linę dotykowo i wzrokowo) możesz spokojnie przystąpić do operacji przecięcia liny.
Wiem, że nie każdy z was będzie miał pod ręką nóż termiczny, ale jeśli macie w pobliżu sklep ze sprzętem wspinaczkowym lub żeglarskim, taki nóż prawie zawsze jest na jego wyposażeniu- możesz poprosić o przecięcie liny na poczekaniu. Jeśli nie masz takiej możliwości, wykonaj poniższe czynności:
- Owiń taśmą uszkodzone miejsce- odcinek liny, który chcesz wyciąć/przeciąć. Połóż linę na stabilnym podłożu, pamiętaj o podłożeniu pod nią trudnej do przecięcia maty lub sklejki. Ostrym nożem zdecydowanym cięciem przetnij linę.
- Stop razem rdzeń i oplot liny. Użyj zapalniczki, podgrzewając równomiernie rdzeń i oplot doprowadź do jednolitego zakończenia liny bez wystających włókien. Uważaj, podczas formowania końcówki liny jej temperatura jest dość spora i łatwo o oparzenie, lepiej zrób to nawilżonymi palcami lub w rękawicy roboczej.
- Oznacz nowy środek i długość. Jeśli masz taką potrzebę, zmierz linę i wyznacz jej nowy środek i opisz go odpowiednim markerem - do kupienia bez problemu w sklepach wspinaczkowych i w internecie. Nie używaj biurowych wynalazków, a w szczególności pisaków na bazie rozpuszczalników! Nie jestem zwolennikiem umieszczania banderolek na końcach liny, ale jeśli masz taką potrzebę, użyj wspinaczkowego tejpa do owinięcia końcówki liny i napisz na nim (tym razem już niezmywalnym pisakiem) długość liny jaką masz po skróceniu.
Część 3: Jak prać/czyścić linę?
Czysta i zadbana lina nie tylko estetyczne wrażenia z użytkowania, będzie dłużej i lepiej funkcjonować. Często spotykamy się z pytaniem- czy linę można prać w pralce? Oczywiście, ale wymaga to pewnego przygotowania.
- Najpierw oczyść linę ręcznie, przeciągnij linę przez dłoń, usuń delikatnie bez ostrych narzędzi zaschnięty brud, trawę itp. Zadziwi Cię, jakie rzeczy znajdziesz na swojej linie, a i pralka będzie Ci wdzięczna.
- Włóż linę do pralki. Ustaw na program „wełna” jeśli jest dostępny albo ustaw na pranie w temperaturze 30°C, wraz z łagodnym detergentem (ja używam środków do prania dziecięcych ubrań). Uwaga: linę można oczywiście myć ręcznie w wannie lub zlewie, jednak to poważne wyzwanie logistyczne- potrzeba dużo wody, miejsca oraz specjalnej szczotki. Z doświadczenia wiem, że to bardzo skuteczne czyszczenie, ale pracochłonne i fizycznie irytujące.
- Rozłóż do wyschnięcia w chłodnym i przewiewnym miejscu. Nigdy nie wieszaj jej zwiniętej by wyschła, ani nie zostawiaj na słońcu lub na grzejniku i NIGDY nie susz w elektrycznej suszarce, ponieważ wszystkie te sposoby suszenia mogą mieć wpływ na wytrzymałość i parametry liny. Najlepszym sposobem jest suszenie jej na powietrzu- może być równomiernie rozłożona na szerokiej poręczy, lub płachcie. Gdy wyschnie, zobacz poniżej, jak prawidłowo ją przechowywać.
Część 4: Przechowywanie i obchodzenie się z liną.
Pamiętaj o kilku ważnych wskazówkach przy przechowywaniu liny, właściwe, mogą pomóc jej przetrwać lata, nawet przy regularnym użytkowaniu.
- Powinieneś używać pokrowca na linę w postaci zamykanej torby lub specjalnego plecaka. Dlatego, że pomaga to chronić linę przed możliwym kontaktem z domowymi chemikaliami, niepotrzebną wilgocią lub przedmiotami, które mogą ją w jakiś sposób uszkodzić.
- Linę przechowuj zawsze suchą, jeśli jest mokra, koniecznie wysusz jak opisano powyżej.
- Plecak lub torbę z liną trzymaj w chłodnym miejscu z dala od źródeł ciepła.
- Nigdy nie przechowuj stale liny w samochodzie! Głównym błędem popełnianym przez tych, którzy często się wspinają, jest trzymanie torby z liną w samochodzie. Oprócz potencjalnego narażenia na opary kwasowe, temperatura w bagażniku lub w środku pojazdu może osiągać ekstremalne wartości. To sprawia, że to nie jest idealne miejsce do przechowywania liny w porównaniu z garażem lub komórka gospodarczą, które mają mniej więcej stałe temperatury w środku.
- Przed wspinaczką i w czasie przygotowania do niej, używaj płachty do rozwinięcia liny.
- Płachta chroni linę przed brudem, małymi elementami kwarcu i piasku, które wnikając do rdzenia liny, mogą potencjalnie obniżyć jej wytrzymałość.
- Pamiętaj, lina do podstawowy element chroniący Cię przed skutkami odpadnięcia. Fatalnie by się złożyło, gdyby przez Twoje niefrasobliwe zachowanie, nastąpił wypadek zerwania liny lub jej uszkodzenia.
Postępowanie zgodnie z naszymi wskazówkami o linach, może nie tylko zapewnić to, że Twoja lina będzie Ci służyła, najlepiej jak to możliwe, ale także, że wytrzyma długi okres czasu - to zdecydowanie jest warte wysiłku poświęconego dla tego ważnego elementu wyposażenia wspinacza.
